Pierwszą potwierdzoną informacją na temat Dzięgielowa jest wzmianka w spisie dziesięcin biskupów wrocławskich z 1305 roku, z której wynika, że Dzięgielów (wraz z wieloma miejscowościami Śląska Cieszyńskiego) składał dziesięcinę biskupowi wrocławskiemu. Na przestrzeni wieków Dzięgielów wielokrotnie zmieniał właścicieli. Do najważniejszych panów należał m.in. Henryk Czelo z Czechowic. Jego potomek, po umocnieniu pozycji całej rodziny wśród szlachty cieszyńskiej, podzielił przypadające mu dobra między dzieci. W ten sposób powstały dwie linie rodowo-majątkowe obejmujące: pierwsza – Dziegielów, druga – Drogomyśl i Kończyce Małe. Właścicielem naszej wsi został Jan, któremu przypisuje się wzniesienie zamku – przypuszczalnie w ostatnim ćwierćwieczu XV wieku. Końcem XVI wieku, na długie lata właścicielami Dzięgielowa zostali Goczałkowscy z Goczałkowic.
Na podstawie mapy topograficznej I.E.Wielanda z 1736 roku dowiadujemy się, iż w owym czasie w Dzięgielowie znajdowały się trzy młyny, zaś najgęściej zaludnionym terenem był przypuszczalnie obszar wokół zamku oraz wzdłuż rzeki Dzięgielówki. Według spisu ludności z 1790 roku Dzięgielów liczył 1234 mieszkańców, z których 1028 stanowili protestanci, 197 katolicy, zaś 9 było wyznania mojżeszowego. Podział ludności według pochodzenia społecznego przedstawiał się następująco: do szlachty i stanu średniego, które nie trudniły się żadnym zajęciem należały odpowiednio 2 i 3 osoby; do stanu średniego, który zajmował się pracą w urzędach należały 3 osoby; robotników było 18; chłopów 1207; a kler był reprezentowany przez 1 osobę. 1 grudnia 1791 roku Józef Bess odkupił od Goczałkowskich cały majątek dzięgielowski. Zaś książę sasko-cieszyński Albert w czerwcu 1793 roku – w imieniu Komory Cieszyńskiej – nabył od barona Józefa Bessa dobra dzięgielowskie. Zmiana właściciela zamku była początkiem jego powolnego upadku, do którego przyczynili się kolejni dzierżawcy. Z informacji zawartych w książce Reginalda Kneifla z 1804 roku wynika, że w owym czasie w Dzięgielowie znajdowały się: browar, gorzelnia, które umieszczone były prawdopodobnie w zamku lub w jego okolicy, dwa młyny, trzy folwarki i gospoda zwana „Bessówką”.
Powierzchnia rolnicza Dzięgielowa wynosiła wówczas 903 jochy (1 joch = 5755,4 m^(2) ), a wieś zamieszkiwało 313 mieszkańców w 44 domach. Bardziej szczegółowe dane pochodzą ze spisu ludności przeprowadzonego 31 grudnia 1890 roku. W 58 domach mieszkało 477 dzięgielowian, w tym 206 mężczyzn. Ciekawe są również fakty dotyczące życia religijnego. Otóż 358 mieszkańców było wyznania ewangelickiego, 113 katolickiego, 6 mojżeszowego. Mieszkańcy posługiwali się językiem polskim poza 12 niemieckojęzycznymi. Kolejny spis ludności przeprowadzono w 1900 roku. Wówczas powierzchnię 817 hektarów zamieszkiwały 499 osoby dorosłe – w tym 231 mężczyzn. Nadal dominującym był język polski, bo tylko 4 osoby mówiły po niemiecku, a 5 po słowacku. W latach 90-tych XIX wieku gospodarowano na powierzchni 479 hektarów gruntów ornych, 30 hektarów łąk, 26 hektarów pastwisk, zaś 254 hektary pokryte były lasami, pozostałą część zajmowały ogrody. Jeśli chodzi o ilość inwentarza żywego, który był wówczas wyznacznikiem zamożności każdego rolnika, oprócz ilości posiadanej ziemi, w sumie gospodarze posiadali 42 konie, 189 świń oraz 236 sztuk bydła.
Do momentu zakończenia I wojny światowej prawie połowa najlepszej ziemi uprawnej w Dzięgielowie oraz zamek wraz z otaczającymi go lasami należały do książąt austriackich, a mianowicie: od 1847 roku właścicielem był feldmarszałek arcyksiążę Albrecht Habsburg, który w czasie I wojny pełnił funkcję naczelnego dowódcy wojsk monarchii austro-węgierskiej. Zarząd nad majątkami książęcymi na całym Śląsku Cieszyńskim – w tym i w Dzięgielowie – sprawowała Komora Cieszyńska.
Na przełomie XIX i XX wieku ludność wsi stanowili rolnicy, których nazywano siedlokami lub gazdami; chałupnicy posiadali własne domy i utrzymywali się z pracy najemnej, przeważnie „na pańskim” – byli wynagradzani i otrzymywali część plonów; komornicy – robotnicy rolni mieszkali w domach stanowiących przeważnie własność gazdy. Gdy powstały zakłady: Huta w Trzyńcu, Cementownia w Goleszowie i Fabryka Mebli w Cieszynie, część chałupników odeszła do przemysłu. Kolejną grupę stanowili robotnicy najemni: pachołcy, pasterze, poganiacze, dziewki, którzy służyli u siedloków na zasadzie umowy zawieranej na jeden rok; zaś rzemieślnicy: kołodziej, szewc, krawiec, cieśla, rzeźnik, murarz oraz urzędnicy i robotnicy leśni mieszkali w zamku, w chałupkach i na leśniczówce, a gajowy w gajówce koło skrzyżowania dróg. Z danych statystycznych z 30 września 1921 roku wynika, że w domach i jednym kompleksie zamkowym mieszkało 573 dorosłych dzięgielowian. Na podkreślenie zasługuje fakt, że wszyscy mieszkańcy Dzięgielowa twierdzili, iż posiadają narodowość polską, zaś nadal dominującą większością religijną byli ewangelicy, których liczba wynosiła 379 osób. Jak można zauważyć z wcześniejszych danych zawsze kobiety posiadały przewagę liczbową i tym razem było ich o 51 więcej. Na przestrzeni lat dzięgielowianie angażowali się w życie społeczno-polityczne wsi. Według zestawienia wyników wyborów do II Sejmu Śląskiego z dnia 11 maja 1930 roku liczba uprawnionych do głosowania wynosiła 360 osób. Z łącznej liczby osób uprawnionych do głosowania swoje głosy oddało 315 mieszkańców.
Wyniki głosowania na poszczególne partie wyglądały następująco:
– Na Katolicki Blok Ludowy – 5 głosów;
– Na Polską Partię Socjalistyczną – 117 głosów;
– Na Zjednoczony Front Robotników Górnośląskich – 3 głosy ;
– Na Zjednoczony Front Chłopski w Cieszyńskiem – 34 głosy;
– Na Powszechne Zjednoczenie Gospodarcze Stanu Średniego – 6 głosów;
– Na Narodowe Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy – 149 głosów.
Z 1936 roku pochodzą kolejne informacje. Dzięgielów liczył ogółem 857 mieszkańców, z czego 33,7% pracowało na roli, 30,7% w przemyśle, 1,9 % w handlu i ubezpieczeniach, zaś 33,7 % posiadało inne źródła utrzymania. 1 kwietnia 2005 roku Dzięgielów liczył 606 mężczyzn, 728 kobiet; w tym 178 osób pomiędzy 60. a 100 rokiem życia; 75 dzieci od 0 do 6 lat, 87 w wieku od 7 do 13 oraz 56 pomiędzy 14. a 16. rokiem życia. W naszej wsi w tym czasie znajdowało się 365 budynków mieszkalnych.
Wieś Dzięgielów leży na granicy polsko – czeskiej, należy do gminy Goleszów, która leży w powiecie cieszyńskim w województwie śląskim.
Zofia Fober, Tomasz Lenkiewicz, Katarzyna Bogdał
Czy wiesz, że:
– 2 czerwca 1523 roku Kazimierz, wojewoda cieszyński, wydał rozporządzenie, na mocy którego w Dzięgielowie (jak i w ponad czterdziestu innych miejscowościach) musiano lać jedynie cieszyńskie piwo, zaś sprowadzanie innego piwa było wówczas zakazane,
– w Dzięgielowie był urząd gminy, co potwierdza pieczęć,
– w 1932 roku w Dzięgielowie były dwie gospody: na Zimnych Wodach oraz w środku wsi,
– w październiku 1934 roku Wydział Bezpieczeństwa Urzędu Województwa Śląskiego przeprowadził spis radioabonentów, według którego trzech mieszkańców Dzięgielowa posiadało radioodbiorniki,
– pod Grabiczem znajdują się źródła z tufami wapiennymi,
– w 2003 roku wprowadzono nazwy ulic.
