Na przestrzeni wieków zmieniło się oblicze zamku, jego właściciele i mieszkańcy. Ze względu na położenie był niewątpliwie ważnym miejscem. Właśnie tutaj, przy głównej drodze między innymi na Słowację, Węgry i Bałkany, wymieniano kurierów i konie. Był siedzibą dostojników; tu gościli książęta, później wysocy urzędnicy państwowi. Najprawdopodobniej zamek został wzniesiony w czwartym ćwierćwieczu XV wieku przez Jana Czelo z Czechowic, który w owym czasie był właścicielem dóbr dzięgielowskich. Istnieją jednak przypuszczenia, iż pierwotny zamek – grodek stożkowy – znajdował się kilkadziesiąt metrów dalej za dzisiejszym zamkiem.
Budynek znajduje się we wschodniej części Dzięgielowa i jest położony nad rzeką Dzięgielówką, która bierze swój początek tuż obok zamku z połączenia kilku strumieni (według mapy katastralnej z 1836 r.). Z historii zamku – jako budowli architektonicznej – można wnioskować, iż obecny jego wygląd nie odzwierciedla pierwotnego stanu. Został on zbudowany na planie nieregularnego czworoboku z dziedzińcem w środku. Jednak nie zachowało się skrzydło wschodnie. W wieku XVIII od północy do zamku dobudowano prostokątne skrzydło, które zmieniło pierwotny charakter czworobocznego zamku.
Nad bramą wjazdową, pełniącą obecnie funkcję przelotowej sieni, znajduje się kamienny portal oraz kartusz herbowy z datą 1768, jak również herby Śreniawa i Odrowąż (herby ówczesnych właścicieli zamku).
Zamek, mimo wielu zmian architektonicznych, zachował charakter renesansowy z partiami gotyckimi oraz barokowymi. Cała budowla wykonana z kamienia i cegły jest otynkowana, jednopiętrowa, częściowo podpiwniczona. Niewątpliwie na obecny wygląd wpłynęły istotne fakty historyczne: zniszczenia wojny trzydziestoletniej (1618-1648), przebudowa w drugiej połowie XVIII wieku oraz pożar zamku w 1870 roku. W pobliżu zamku, od strony północnej, istniała niegdyś wielka stodoła z kamiennymi podporami, w której zamieszkiwało kilka rodzin. Przez mieszkańców Dzięgielowa budynek ten, jak również pobliskie otoczenie, nazywane były „na browarze”, co może sugerować, że właśnie tam znajdowały się pomieszczenia związane z produkcją piwa. Wewnątrz zamku na uwagę zasługują różnorakie formy architektoniczne jak sklepienia, np. kolebkowe, kolebkowe z lunetami, żaglaste, krzyżowe z lunetami czy trójprzęsłowy podcień znajdujący się wewnątrz dziedzińca.
Gdy zamek kupiła Komora Cieszyńska, zmieniło się jego znaczenie. W 1793 roku pomieszczenia przeznaczono na mieszkania dla pracowników służby rolnej. Nadal w zamku był browar oraz gorzelnia i ta stała się później przyczyną pożaru.
W okresie międzywojennym zabytek należał do Skarbu Państwa, a w roku 1932 odkupił go ks. Karol Kulisz. Nadal mieszkało w nim kilkanaście rodzin – co potwierdza zdjęcie z 1937 roku.
Nowy właściciel miał dalekosiężne plany. Zamierzał zorganizować w zamku dom starców, uniwersytet ludowy i miejsce wypoczynku młodzieży ze Śląska. Jednak II wojna światowa przekreśliła wszelkie plany. Ks. Karol Kulisz zginął w 1940 roku w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie. W 1945 roku zamek znów przejął Skarb Państwa. Po reformie administracyjnej przekazano go gminie Goleszów. Nie przeprowadzono żadnego remontu, nie znaleziono sponsora, aby dzięgielowski zabytek stał się użyteczny i pełnił określoną funkcję. W końcu w 1993 roku ogłoszono przetarg na sprzedaż zamku. W chwili obecnej jest własnością prywatną. Więcej informacji www.zamek-dziegielow.pl
Zofia Fober, Tomasz Lenkiewicz, Katarzyna Bogdał
Czy wiesz, że:
- w roku 1756 zostały wykonane przez Antoniego Stanettiego dwie późnobarokowe rzeźby kamienne przedstawiające św. Antoniego z Padwy oraz św. Floriana, które następnie umieszczono obok zamku. Obie rzeźby przetrwały do naszych czasów i znajdują się w Parku Pokoju w Cieszynie,
- w 1836 roku za zabudowaniami zamkowymi – w kierunku wschodnim – znajdował się dobrze rozplanowany park zamkowy z alejkami spacerowymi,
- w 1870 roku wybuchł w zamku pożar i spłonęły wszystkie części drewniane. Bezpośrednią przyczyną pożaru była gorzelnia,
- w latach 60-70 w zamku mieściła się świetlica Związku Młodzieży Wiejskiej.
